Η ΤΡΟΙΑ

Τροία

Αρχαιολογικός τόπος: Αρχαιολογικός τόπος της Τροίας^a
UNESCO Μνημείο ΠΠΚ

Χώρα μέλος	Τουρκία
Τύπος	Πολιτισμικό
Κριτήρια	i, iii, vi
Ταυτότητα	#849
Περιοχήb	Ευρώπη και Βόρειος Αμερική

Η Τροία ή Ίλιον είναι μυθική πόλη, θέατρο του Τρωικού πολέμου, μέρος του οποίου περιγράφεται στην Ομήρου Ιλιάδα, ένα αρχαιοελληνικό έπος, του 9ου ή 8ου π.Χ. αιώνα, που περιέχει παλαιότερο υλικό (Ιλιάς σημαίνει "έπος του Ιλίου").

Η Τροία (Τουρκ.: Truva) είναι επίσης το όνομα του αρχαιολογικού χώρου, της παραδοσιακής τοποθεσίας της Ομηρικής Τροίας, στη Μικρά Ασία, κοντά στην ακτή της σημερινής βορειοδυτικής Τουρκίας, νοτιοδυτικά των Δαρδανελίων κάτω από το Όρος Ίδα της Φρυγίας.

Μία νέα πόλη που ονομάστηκε Ilium-Ίλιον ιδρύθηκε στην τοποθεσία που πιστευόταν ότι ήταν η θέση του μυθικού Ιλίου κατά τη βασιλεία του Ρωμαίου αυτοκράτορα Αυγούστου. Ήκμασε έως την ίδρυση της Κωνσταντινουπόλης, και παρήκμασε σταδιακά κατά τα Βυζαντινά χρόνια. Η ρωμαϊκή πόλη Κέλεια - Celeia (νυν Celje στη Σλοβενία) αναφέρεται από ορισμένους συγγραφείς ως Troia secunda ("δεύτερη Τροία").

Στα 1870 ο γερμανός αρχαιολόγος Ερρίκος Σλήμαν ανέσκαψε την περιοχή. Μεταγενέστερες ανασκαφές απεκάλυψαν αρκετές πόλεις κτισμένες διαδοχικά η μία πάνω στην άλλη. Μία από τις πλέον πρόσφατες (Τροία VIIa) συχνά ταυτίζεται με την ομηρική Τροία.

Μυθική Τροία

Η απαρχή της ιστορίας των Τρώων μπλέκει με μύθους και θρύλους. Σύμφωνα με την Ελληνική μυθολογία, οι Τρώες ήταν αρχαίοι πολίτες της πόλεως της Τροίας στην περιοχή της Τρωάδος, στη χώρα της Φρυγίας, στη γη της Μικράς Ασίας. Η Τροία ήταν γνωστή για τα πλούτη της, που κέρδιζε από το λιμενικό εμπόριο με ανατολή και δύση, τα ωραία ρούχα, την παραγωγή σιδήρου, και τα τεράστια αμυντικά της τείχη. Η βασιλική οικογένεια της Τροίας ανάγεται στην Ηλέκτρα και το Δία, τους γονείς του Δαρδάνου. Η Ηλέκτρα ανέθρεψε το Δάρδανο στο παλάτι της στη νήσο Σαμοθράκη. Ο βασιλεύς Τρως ονόμασε το λαό Τρώες και τη χώρα Τρωάδα, από το όνομά του. Ο Ίλος ίδρυσε την πόλη του Ιλίου δίδοντάς της το όνομά του. Ο Ζευς έδωσε στον Ίλο το Παλλάδιον. Ο Ποσειδών και ο Απόλλων έκτισαν τα τείχη και τις οχυρώσεις γύρω από την Τροία για το Λαομέδοντα, γιο του Ίλου του νεώτερου. Όταν ο Λαομέδων αρνήθηκε να πληρώσει, ο Ποσειδών πλημμύρισε τη χώρα και απαίτησε τη θυσία της Ησιόνης σε ένα θαλάσσιο τέρας. Ενέσκυψε πανώλη και το θαλάσσιο τέρας άρπαζε τους ανθρώπους της πεδιάδος.

Μία γενιά πριν τον Τρωϊκό Πόλεμο, ο Ηρακλής κατέλαβε την Τροία και σκότωσε το Λαομέδοντα και τους γιους του, εκτός από το νεαρό Πρίαμο. Ο Πρίαμος αργότερα έγινε βασιλιάς. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του, οι Μυκηναίοι Έλληνες εισέβαλαν και κατέλαβαν την Τροία στα χρόνια του Τρωϊκού Πολέμου. Τόσο ο Τρωϊκός όσο και ο Μυκηναϊκός πολιτισμός κατεστράφησαν. Οι Τρώες Αινείας, Βρούτος, και Έλυμος διέφυγαν της καταστροφής και έγιναν ιδρυτές της Alba Longa (Ρώμης), της Βρετανίας, και της Ελύμης, μιας χώρας της Σικελίας. Οι Μαξυανοί ήταν μια φυλή στη δυτική Λιβύη που ισχυρίζονταν ότι ήταν απόγονοι των Τρώων, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο. Τα Τρωϊκά πλοία μεταφορφώθηκαν σε Ναϊάδες, που ευφραίνονταν να δουν το ναυάγιο του πλοίου του Οδυσσέως.

Ομηρική Τροία

Ομηρική Τρωάδα

Στην Ιλιάδα, οι Αχαιοί έστησαν το στρατόπεδό τους κοντά στις εκβολές του ποταμού Σκαμάνδρου (σήμερα Karamenderes), όπου προσάραξαν τα πλοία τους. Η ίδια η πόλη της Τροίας βρισκόταν σε ένα λόφο της πεδιάδας του Σκαμάνδρου, όπου έλαβαν χώρα οι μάχες του Τρωϊκού πολέμου. Η θέση της αρχαίας πόλης σήμερα απέχει περίπου 15 χιλιόμετρα από την ακτή, αλλά η αρχαία εκβολή του Σκαμάνδρου 3.000 χρόνια πριν ήταν περίπου 5 χιλιόμετρα πιο εσωτερικά, εκβάλλοντας σε ένα κόλπο που έκτοτε έχει προσχωθεί.

Εκτός από την Ιλιάδα, υπάρχουν αναφορές στη Τροία στο άλλο μείζον έργο του Ομήρου, την Οδύσσεια, καθώς και σε άλλα αρχαιοελληνικά κείμενα. Ο Ομηρικός μύθος της Τροίας χρησιμοποιήθηκε από το Ρωμαίο ποιητή Βιργίλιο στο έργο του Αινειάδα. Οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι θεωρούσαν γεγονός την ιστορικότητα του Τρωικού πολέμου, και την ταύτιση της Ομηρικής Τροίας με τη θέση στη Μικρά Ασία. Ο Μέγας Αλέξανδρος, για παράδειγμα, επισκέφθηκε την περιοχή το 334 π.Χ. και προσέφερε θυσία στους θρυλούμενους τύμβους των Ομηρικών ηρώων Αχιλλέως και Πατρόκλου.

Οι Αρχαίοι Έλληνες ιστορικοί τοποθετούσαν τον Τρωικό πόλεμο στον 12ο, 13ο ή 14ο αιώνα π.Χ.: ο Ερατοσθένης στα 1184 π.Χ., ο Ηρόδοτος το 1250 π.Χ., ο Δουρις το 1334 π.Χ..

Το Νοέμβριο του 2001, οι γεωλόγοι Τζον Κραφτ από το Πανεπιστήμιο του Ντελαγουέαρ και Τζον Λιους από το Κολλέγιο Τρίνιτυ του Δουβλίνου παρουσίασαν τα αποτελέσματα (όρα [1], [2], & [3]) των διερευνήσεων της γεωλογίας της περιοχής που είχαν αρχίσει το 1977. Οι γεωλόγοι συνέκριναν την τωρινή γεωλογία με τη μορφολογία του εδάφους και των ακτών που περιγράφεται στην Ιλιάδα και άλλες κλασικές πηγές, κυριώτερα στη Γεωγραφία του Στράβωνος. Το συμπέρασμά τους ήταν ότι υπάρχει συνάφεια μεταξύ της τοποθεσίας της Τροίας που απεκάλυψε ο Σλήμαν (και άλλων τοποθεσιών όπως το Ελληνικό στρατόπεδο), των γεωλογικών αποδείξεων, και των περιγραφών της τοπολογίας και των μαχών στην Ιλιάδα.

Υπάρχει, ωστόσο, μια πρόσφατη θεωρία που έχει προταθεί από τον ιστορικό Ίμαν Ουΐλκινς που προτείνει μια νέα θέση για την Τροία στην Αγγλία[4]. Η θεωρία αυτή γενικά δεν είναι αποδεκτή από τους κλασικιστές.

Ο καθηγητής Φίλιππος Βίνσι έχει προβάλει μια ακόμη θεωρία,[5], τοποθετώντας την Τροία στη νότια Φινλανδία και ταυτοποιώντας τους πολιορκούντες και πολιορκουμένους γύρω από τη Βαλτική θάλασσα. Η θεωρία του υποθέτει ότι ο Τρωϊκός πόλεμος συνέβη πολλούς αιώνες νωρίτερα από ότι γενικά πιστεύεται, πριν οι Έλληνες εξαναγκαστούν από μία αλλαγή κλίματος να μεταναστεύσουν νότια στη Μεσόγειο.

Ο δρ. Ιμμάνουελ Βελικόφσκι, αν και δέχεται την παραδοσιακή γεωγραφία του Τρωϊκού πολέμου, θεωρεί[[6]] ότι ο Ελληνικός Μεσαίωνας δε συνέβη ποτέ, και ότι ο Τρωϊκός πόλεμος συνέβη πολλούς αιώνες νωρίτερα από ότι γενικά πιστεύεται.

Αρχαιολογική Τροία

Αρχαιολογικά επίπεδα και κτιριακά ευρήματα στην Τροία.

Τα επίπεδα των ερειπίων στην περιοχή αριθμούνται ως Τροία I – Τροία IX, με πολλές υποκατηγορίες:

• Τροία I – Τροία IV: πρώιμη Εποχή Χαλκού (3η χιλιετία π.Χ.)
• Τροία V: 20ός αιώνας π.Χ. – 18ος αιώνας π.Χ.
• Τροία VI: 17ος αιώνας π.Χ. – 15ος αιώνας π.Χ.
• Τροία VIh: ύστερη Εποχή Χαλκού, 14ος αιώνας π.Χ.
• Τροία VIIa: περ. 1300 π.Χ. – 1190 π.Χ., πιο πιθανή υποψήφια για την Ομηρική Τροία.
• Τροία VIIb₁: 12ος αιώνας π.Χ.
• Τροία VIIb₂: 11ος αιώνας π.Χ.
• Τροία VIIb₃: μέχρι περ. 950 π.Χ.
• Τροία VIII: περίπου 700 π.Χ.
• Τροία IX: Ρωμαϊκό Ίλιον, 1ος αιώνας π.Χ.

Τροία I–V

Η πρώτη πόλη ιδρύθηκε την 3η χιλιετία π.Χ.. Κατά τη διάρκεια της Εποχής του Χαλκού, στη θέση φαίνεται να έχει υπάρξει μια ευημερούσα εμπορική πόλη, καθώς η θέση της επέτρεπε τον πλήρη έλεγχο των Δαρδανελλίων, από τα οποία έπρεπε να περάσει κάθε εμπορικό πλοίο κατευθυνόμενο από το Αιγαίο Πέλαγος προς τον Εύξεινο Πόντο.

Τροία VI

Η Τροία VI καταστράφηκε το 1300 π.Χ., πιθανώς από σεισμό. Μόνο ένα κεφάλι βέλους βρέθηκε σε αυτό το επίπεδο, χωρίς σωματικά υπολείματα.

Τροία VII

Το αρχαιλογικό στρώμα που είναι γνωστό ως Τροία VIIa, το οποίο έχει χρονολογηθεί με βάση τη μορφή των αγγείων στα μέσα και τέλος του 13ου αιώνα π.Χ., είναι το συχνότερα αναφερόμενο ως υποψήφιο για την Ομηρική Τροία. Φαίνεται να έχει καταστραφεί από πόλεμο, και υπάρχουν ίχνη πυρκαϊάς. Έως τις εκσκαφές του 1988, το πρόβλημα ήταν ότι η Τροία VII φαινόταν να είναι ένα φρούριο πάνω σε λόφο, και όχι μια πόλη του μεγέθους που περιγράφεται από τον Όμηρο, αλλά αργότερες πιστοποιήσεις τμημάτων των ερειπίων της πόλης δίδουν την εικόνα πόλεως σημαντικού μεγέθους.

Μερικά ανθρώπινα υπολείμματα βρέθηκαν σε οικίες και δρόμους, και κοντά στα βορειοδυτικά ερείπια ένας ανθρώπινος σκελετός με κρανιακές κακώσεις και σπασμένη γνάθο. Τρεις χάλκινες κεφαλές βελών βρέθηκαν, δύο στο φρούριο και μία στην πόλη. Ωστόσο, μόνο μικρά τμήματα της πόλης έχουν ανασκαφεί, και τα ευρήματα είναι λίγα για να συνηγορήσουν καθαρά υπέρ της καταστροφής από πόλεμο έναντι της φυσικής καταστροφής.

Η Τροία VIIb₁ (~1120 π.Χ.) και η Τροία VIIb₂ (~1020 π.Χ.) φαίνεται να έχουν καταστραφεί από πυρκαϊά.

Τροία IX

Η τελευταία πόλη στη θέση, το Ελληνιστικό Ίλιον, ιδρύθηκε από τους Ρωμαίους κατά τη διάρκεια της βασιλείας του αυτοκράτωρα Αυγούστου και ήταν σπουδαία εμπορική πόλη έως την ίδρυση της Κωνσταντινούπολης τον 4ος αιώνας ως της ανατολικής πρωτεύουσας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Κατά τους Βυζαντινούς χρόνους η πόλη παρήκμασε σταδιακά, και τελικά εξαφανίστηκε.

Ανασκαφικές εκστρατείες

Σλήμαν

Η σύγχρονη κριτική ιστορία, έθεσε την Τροία και τον Τρωϊκό πόλεμο στη σφαίρα του μύθου. Στα 1870 (σε δύο εκστρατείες, 1871-1873 και 1878/1879), ωστόσο, ο Γερμανός αρχαιολόγος Ερρίκος Σλήμαν ανέσκαψε ένα λόφο, που ονομαζόταν Hissarlik από τους Τούρκους, κοντά στην πόλη Τσανάκ (Τσανάκκαλε) στη βόρειο-δυτική Μικρά Ασία. Εκεί ανεκάλυψε τα ερείπια μιας σειράς αρχαίων πόλεων, χρονολογούμενων από την Εποχή του Χαλκού ως τη Ρωμαϊκή περίοδο. Ο Σλήμαν ονόμασε μία από αυτές τις πόλεις— Τροία I, και αργότερα Τροία II— ως την πόλη της Ομηρικής Τροίας, και αυτη η ταυτοποίηση έγινε ευρέως αποδεκτή κατά την εποχή του.

Ντέρπφελντ, Μπλέγκεν

Μετά το Σλήμαν, η τοποθεσία ανεσκάφη περαιτέρω υπό τη διεύθυνση Γουλιέλμου Ντέρπφελντ (1893/1894) και αργότερα του Καρόλου Μπλέγκεν (1932-1938). Αυτές οι ανασκαφές έχουν δείξει ότι υπήρξαν τουλάχιστον εννέα πόλεις κτισμένες η μία πάνω στην άλλη σε αυτή την τοποθεσία.

Κόρφμαν

Το 1988 ξανάρχισε η ανασκαφή από μία ομάδα του Πανεπιστημίου Τύμπινγκεν και του Πανεπιστημίου του Σινσινάτι υπό τη διεύθυνση του καθηγητή Μάνφρεντ Κόρφμαν. Το ερώτημα της κατάστασης της Τροίας κατά την Εποχή του Χαλκού έχει υπάρξει το αντικείμενο μιας μερικές φορές πικρής αντιπαράθεσης μεταξύ του Κόρφμαν και του ιστορικού από το Τύμπινγκεν Φρανκ Κόλμπ στα 2001/2002.

Τον Αύγουστο του 2003 ύστερα από μια μαγνητική επισκόπηση της πεδιάδας μπροστά από το οχυρό, μία βαθειά τάφρος εντοπίστηκε και ανεσκάφη ανάμεσα στα ερείπια της πόλης. Υπολείματα που βρέθηκαν στην τάφρο χρονολογήθηκαν στην ύστερη Εποχή του Χαλκού, στα χρόνια της Ομηρικής Τροίας. Υπάρχει ο ισχυρισμός από τον Κόρφμαν ότι η τάφρος μπορεί κάποτε να σημείωνε τα εξωτερικά αμυντικά σημεία μιας πολύ μεγαλύτερης πόλεως για την ύπαρξη της οποίας παλαιότερα μόνο υποψίες υπήρχαν.

Πιθανή απόδειξη μάχης βρέθηκε επίσης με τη μορφή κεφαλών βελών που βρέθηκαν στα στρώματα ποιυ χρονολογούνται στον πρώιμο [[2η χιλιετία π.Χ.]|12ο αιώνα π.Χ.]].

Ο Κόρφμαν πέθανε στις 11 Αυγούστου, 2005, και καθώς η άδεια εκσκαφής είχε εκδοθεί στο πρόσωπό του, είναι αβέβαιο το πως και το πότε οι ανασκαφές θα συνεχιστούν.

• Ο αστεροειδής 3912 Τροία (3912 Troja), που ανακαλύφθηκε το 1988, πήρε το όνομά του από την ομηρική Τροία.